पीएम किसान सन्मान निधी योजना पती पत्नी दोघे लाभ घेऊ शकतात का ?

पीएम किसान सन्मान निधी योजना , जी पीएम-किसान योजना म्हणून प्रचलित आहे, ही भारत सरकारने राबवलेली एक महत्त्वाकांक्षी आणि दूरगामी योजना आहे. १ डिसेंबर २०१८ रोजी ह्या उपक्रमाचा शुभारंभ करण्यात आला, आणि त्याचा मुख्य उद्देश देशभरातील शेतकऱ्यांची आर्थिक स्थैर्यता दृढ करणे व त्यांना वित्तीय पाठबळ उपलब्ध करून देणे हा आहे. या योजनेंतर्गत, सरकार वर्षाकाठी ₹६,००० ची निश्चित रक्कम पात्र लहान व अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना तीन हप्त्यांमध्ये वितरित करते.

या उपक्रमाचा व्यापक हेतू ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वृद्धी घडवणे आणि त्यांच्या जीवनशैलीत सुधारणा घडवून आणणे हा आहे. भारत कृषीप्रधान देश असल्याने, या योजनेच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांचे अर्थिक पाठबळ सशक्त केले जाते, परिणामी त्यांच्या शेती व्यवसायाला अधिक स्थैर्य मिळते. पीएम किसान सन्मान निधी योजनेमुळे शेतकऱ्यांना विविध संकटांचा सामना करण्यासाठी बळ मिळते, जसे की उत्पन्नवाढ, कर्ज परतफेड, तसेच अत्याधुनिक कृषी उपकरणे खरेदी करण्यास सहाय्य.

हे हि वाचा – प्रधानमंत्री धन-धान्य कृषी योजना: शेतकऱ्यांसाठी नवीन संजीवनी

ही योजना मुख्यत्वे लहान आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांसाठी असून, त्यांच्यासाठी ती आर्थिक सुरक्षिततेचे एक प्रभावी साधन ठरते. विशेषतः हवामान बदलामुळे किंवा उत्पादनातील अनिश्चिततेमुळे उद्भवणाऱ्या जोखमीच्या परिस्थितीत, ही योजना शेतकऱ्यांसाठी संजीवनीसारखी भूमिका बजावते. परिणामी, या उपक्रमामुळे केवळ शेतकऱ्यांना मदत मिळत नाही, तर संपूर्ण कृषी क्षेत्राची भरभराट होण्यास देखील हातभार लागतो.

---

पीएम-किसान योजना लाभार्थी पात्रता आणि अटी

पीएम किसान योजना ही शेतकरी कुटुंबांना आर्थिक सहाय्य पुरवण्यासाठी बनवण्यात आलेली असून, यासाठी काही विशिष्ट पात्रता निकष निश्चित करण्यात आले आहेत. ही योजना प्रामुख्याने लहान आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांसाठी उपलब्ध आहे. पती आणि पत्नी या दोघांना या योजनेचा लाभ मिळण्यासाठी आवश्यक अटी पूर्ण करणे गरजेचे आहे.

यामध्ये सर्वात महत्त्वाचा घटक जमिनीचे मालकी हक्क हा आहे. जर पती आणि पत्नी वेगवेगळ्या भूखंडांचे मालक असतील, तर दोघेही स्वतंत्रपणे या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात. मात्र, जर शेतीची मालकी एकाच नावावर असेल, तर फक्त एकालाच अनुदान मिळू शकते. त्यामुळे जमिनीच्या मालकीविषयी योग्य नोंदी ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे.

याशिवाय, लाभ मिळवण्याच्या प्रक्रियेत शेतकरी दाम्पत्याची वार्षिक आर्थिक स्थिती महत्त्वाची भूमिका बजावते. जर कुठल्याही सदस्याचे वार्षिक उत्पन्न सरकारने निश्चित केलेल्या मर्यादेपेक्षा जास्त असेल, तर त्या व्यक्तीला योजनेचा लाभ मिळणार नाही. तसेच, इतर निकष जसे की वयोमर्यादा, सामाजिक स्थिती आणि कृषी व्यवसायाशी संबंधितता यासुद्धा लाभ घेण्याच्या प्रक्रियेत महत्त्वाचे ठरतात. त्यामुळे पती-पत्नी जर दोघांनी या योजनेचा लाभ घ्यायचा असेल, तर त्यांनी या सर्व बाबींचा विचार करणे आवश्यक आहे.

---

पती-पत्नी दोघांसाठीही अर्ज प्रक्रिया

पीएम किसान सन्मान निधी योजना अंतर्गत पती आणि पत्नी दोघेही लाभ घेऊ शकतात, परंतु त्यासाठी काही ठरावीक प्रक्रिया पूर्ण करावी लागते. या प्रक्रियेत खालील गोष्टी महत्त्वाच्या आहेत –

१. नोंदणी प्रक्रिया:

• सर्वप्रथम, पती आणि पत्नी दोघांनी स्वतंत्रपणे या योजनेसाठी नोंदणी करणे आवश्यक आहे.
• नोंदणीसाठी ऑनलाइन आणि ऑफलाइन असे दोन्ही पर्याय उपलब्ध आहेत.

2. ऑनलाइन अर्ज करण्याची पद्धत:
   • शेतकऱ्यांनी पीएम किसान योजनेच्या अधिकृत संकेतस्थळावर (pmkisan.gov.in) जावे.
   • तेथे नोंदणी विभागावर क्लिक करून आवश्यक माहिती भरावी.
   • अर्ज करताना व्यक्तिगत माहिती, आधार क्रमांक, बँक खात्याचा तपशील आणि इतर महत्त्वाचे कागदपत्रे अपलोड करावी लागतील.
3. अत्यावश्यक दस्तऐवज:
   • ओळखपत्र (आधार कार्ड)
   • शेतकरी ओळखपत्र
   • जमिनीशी संबंधित दस्तऐवज

याशिवाय, जर पती आणि पत्नी वेगवेगळ्या जमिनींचे मालक असतील, तर त्यांना स्वतंत्रपणे अर्ज भरून दोघांनाही आर्थिक मदत मिळू शकते. मात्र, दोघांचेही नाव एकाच जमिनीच्या दस्तऐवजात असेल, तर फक्त एका व्यक्तीलाच या योजनेचा लाभ मिळू शकतो.

---

योजनांशी संबंधित महत्त्वाचे प्रश्न आणि उत्तरे

पीएम किसान सन्मान निधी योजना ही शेतकऱ्यांसाठी उपयुक्त ठरलेली असून, अनेक लाभार्थींच्या मनात या संदर्भात प्रश्न निर्माण होतात. त्यापैकी काही महत्त्वाचे प्रश्न आणि उत्तरे पुढीलप्रमाणे –

---

निष्कर्ष

पीएम किसान सन्मान निधी योजना ही भारत सरकारने सुरू केलेली एक महत्वपूर्ण योजना असून, ती शेतकऱ्यांच्या आर्थिक सक्षमीकरणासाठी मोलाची भूमिका बजावते. लहान आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांसाठी ही योजना संजीवनी ठरली आहे. योग्य नोंदणी व पात्रतेचे निकष पूर्ण केल्यास, पती आणि पत्नी दोघेही या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात, ज्यामुळे संपूर्ण कुटुंबाचे आर्थिक भविष्य सुरक्षित होऊ शकते.

---