जर तुम्हाला चित्रपटाच्या बद्दल आवड असेल आणि त्याबद्दल तुम्हाला माहिती घ्यायला आवडत असेल तर तुम्ही Satyajit Ray याच्याबद्दल ऐकलेच असेल ज्यांनी भारतीय चित्रपटाच्या इतिहासात आपली एक वेगळी छाप सोडली आहे.
सत्यजित रे हे दिग्दर्शक, पटकथा लेखक आणि संगीतकार होते. ज्यांनी चित्रपटाच्या माध्यमातून आपली भारतीय संस्कृती समाजात खोलवर रुजवली. रे यांचे चित्रपट आजही वास्तविकता आणि उत्कृष्ट कथांसाठी प्रसिद्ध आहेत. या लेखात आपण रे यांचे जीवनपट पाहणार आहोत.
रे हे त्याच्या चित्रपट निर्मितीच्या काळात प्रसिद्ध चित्रपट निर्मात्यांपैकी एक मानले जायचे , ज्यांनी आपल्या राष्ट्रीय चित्रपटाना आंतरराष्ट्रीय मान्यता मिळवून दिली. आणि जागतिक स्तरावर भारतीय चित्रपटाचा मार्ग मोकळा केला. रे यांचे चित्रपट केवळ मनोरंजक नाहीत तर विचार करायला लावणारे देखील आहेत, त्यामुळे ते आतापर्यंतच्या प्रसिद्ध चित्रपट निर्मात्यांपैकी एक मानले जातात.
Satyajit Ray यांचे सुरुवातीचे जीवन
सत्यजित राय यांचा जन्म कलकत्ता येथे 2 मे 1921 रोजी एका प्रतिष्ठित कुटुंबात झाला. त्यांचे आजोबा उपेंद्रकिशोर रे चौधरी हे लेखक आणि चित्रकार होते आणि त्यांचे वडील सुकुमार रे हे लेखक आणि कवी होते. सत्यजित यांना लहानपणापासूनच कला आणि साहित्याची ओळख होती, त्याचा त्यांच्या जीवनावर लहानपणी पासूनच प्रभाव पडला. कलकत्ता येथील प्रेसिडेन्सी कॉलेजमध्ये त्यांनी आपले शिक्षण पूर्ण केले, जिथे त्यांना चित्रपट निर्मितीची आवड निर्माण झाली.
Must Read : पंकज त्रिपाठी : छोट्या गावातून मोठ्या पडद्यापर्यंतचा प्रवास
रे यांची फिल्मोग्राफी
Satyajit Ray यांनी चित्रपटसृष्टीत तीन दशकांहून अधिक काळ काम केले. त्यांनी एकूण ३६ चित्रपटांचे दिग्दर्शन केले. त्यांचे चित्रपट वास्तविकता, नैसर्गिकता आणि आशय यासाठी ओळखले जातात. त्याच्या काही सर्वाधिक गाजलेल्या चित्रपटांमध्ये काही चित्रपट.
पाथेर पांचाली
“ पाथेर पांचाली ,” म्हणजे “सॉन्ग ऑफ द लिटिल रोड,” या चित्रपटातून सत्यजित रे यांनी दिग्दर्शनात पदार्पण केले. आणि तो आतापर्यंतच्या सर्वोत्कृष्ट चित्रपटांपैकी एक मानला जातो. हा चित्रपट ग्रामीण बंगालमधील एका गरीब कुटुंबात वाढलेल्या अपू नावाच्या तरुण मुलाची कथा सांगतो. हा चित्रपट ग्रामीण जीवनाचे वास्तव आणि साधेपणा दाखवतो. हा चित्रपट भारतीय चित्रपटसृष्टीचा एक उत्कृष्ट नमुना मानला जातो.
चारुलता
‘चारुलता’ ही एका एकाकी गृहिणीची कथा आहे जी तिच्या पतीच्या चुलत भावाच्या प्रेमात पडते. हा चित्रपट प्रेम, विश्वासघात आणि समाजाने बांधून घातलेल्या नियमांवर आधारित आहे. रे यांच्या उत्कृष्ट कामांपैकी ‘चारुलता’ एक उत्कृष्ट चित्रपट मानला जातो.
The Apu Trilogy
“The Apu Trilogy” मध्ये तीन चित्रपटांचा समावेश आहे: “पाथेर पांचाली,” “अपराजितो,” आणि “अपुर संसार.”
नायक
“नायक” ही एका प्रसिद्ध अभिनेत्याची कथा आहे जो ट्रेनचा प्रवास करत असतो आणि त्याची एका पत्रकारा सोबत भेट होते जो त्याला त्याच्या आयुष्याबद्दल प्रश्न विचारतो. चित्रपट प्रसिद्धी, यश आणि स्टारडमची किंमत या विषयांचा शोध हि कथा घेते.
रे यांचा भारतीय चित्रपटसृष्टीवर प्रभाव
रे यांचे भारतीय चित्रपटसृष्टीतील योगदान अतुलनीय आहे. ते पहिले भारतीय चित्रपट निर्माते होते ज्यांना आंतरराष्ट्रीय मान्यता मिळाली आणि जागतिक स्तरावर भारतीय चित्रपटाचा मार्ग मोकळा झाला. रे यांचे चित्रपट त्यांच्या नैसर्गिकतेसाठी आणि आशयासाठी ओळखले जात होते, जे त्यावेळी भारतात लोकप्रिय असलेल्या मेलोड्रामॅटिक आणि सूत्रबद्ध चित्रपटांपासून लांब होते. त्यांचे चित्रपट केवळ मनोरंजकच नव्हते तर विचार करायला भाग पाडणारे आणि भारतीय समाजात दुर्लक्षित झालेल्या सामाजिक समस्यांना हाताळणारे होते.
Must Read : सलमान खानच्या आई बद्दल तुम्हाला माहीत नसलेल्या गोष्टी
रे यांच्या चित्रपटांनी भारत आणि परदेशातील चित्रपट निर्मात्यांच्या पिढीला प्रेरणा दिली. त्याचा प्रभाव मार्टिन स्कॉर्सेस, फ्रान्सिस फोर्ड कोपोला आणि सत्यजित रे यांचा स्वतःचा मुलगा संदिप रे, जो एक चित्रपट निर्माता आहे, यासारख्या चित्रपट निर्मात्यांच्या कामात दिसून येतो.
पुरस्कार आणि ओळख
Satyajit Ray यांना त्यांच्या संपूर्ण कारकिर्दीत अनेक पुरस्कार मिळाले . 1992 मध्ये त्यांना भारतरत्न हा भारताचा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार देण्यात आला. 1987 मध्ये त्यांना फ्रेंच सरकारने लीजन ऑफ ऑनर आणि 1982 मध्ये व्हेनिस फिल्म फेस्टिव्हल द्वारे जीवनगौरवसाठी गोल्डन लायन पुरस्काराने सन्मानित केले. याशिवाय अनेक कान्स फिल्म फेस्टिव्हल, बर्लिन इंटरनॅशनल फिल्म फेस्टिव्हल आणि व्हेनिस फिल्म फेस्टिव्हल यासह विविध आंतरराष्ट्रीय फिल्म फेस्टिव्हलमध्ये त्यांच्या चित्रपटांना पुरस्कार देण्यात आले.
Satyajit Ray यांचे संगीत
चित्रपट निर्मिती व्यतिरिक्त, सत्यजित रे हे संगीतकार देखील होते. त्यांनी त्यांच्या अनेक चित्रपटांसाठी संगीत दिले होते.भारतीय शास्त्रीय संगीताची त्यांना सखोल जाण होती.
सत्यजित रे यांचे लेखन
सत्यजित रे यांनी चित्रपट निर्मिती बरोबर लेखन हि केले. त्यांनी “फेलुदा” आणि “प्रोफेसर शोनकू” अशी अनेक पुस्तके लिहिली, ज्या गुप्तहेर कथा होत्या. ज्या भारतात खूप लोकप्रिय झाल्या. बुद्धी, विनोद आणि मानवी स्वभावाचे सूक्ष्म निरीक्षण हे त्यांच्या लेखनाचे वैशिष्ट्य होते.
Conclusion
रे हे भारतीय चित्रपटसृष्टीचे प्रणेते होते आणि त्यांचा चित्रपट जगतावर झालेला प्रभाव जास्त सांगता येणार नाही. चित्रपट निर्मितीबद्दलचा त्यांचा नैसर्गिक दृष्टिकोन आणि भारतीय समाजाचे वास्तववादी चित्रण यामुळे भारतीय चित्रपटात क्रांती झाली आणि चित्रपट निर्मात्यांच्या पुढच्या पिढ्यांना प्रेरणा मिळाली. जगभरातील चित्रपट निर्मात्यांच्या कामात त्यांचा प्रभाव दिसून येतो.
Frequently Asked Questions
रे कशासाठी ओळखले जातात?
रे हे दिग्दर्शक, पटकथा लेखक आणि संगीतकार म्हणून भारतीय चित्रपटसृष्टीतील योगदानासाठी ओळखले जातात. ते सर्व काळातील महान चित्रपट निर्मात्यांपैकी एक म्हणून ओळखले जातात आणि भारतीय समाजाच्या नैसर्गिक आणि सामाजिक चित्रणासाठी ते ओळखले जातात.
रे यांचा पहिला चित्रपट कोणता होता?
रे यांचा पहिला चित्रपट होता “पाथेर पांचाली”, जो 1955 मध्ये प्रदर्शित झाला होता. हा चित्रपट आतापर्यंत बनवलेल्या सर्वोत्कृष्ट चित्रपटांपैकी एक मानला जातो आणि हा भारतीय चित्रपटसृष्टीचा उत्कृष्ट नमुना आहे.
रे यांनी किती चित्रपट दिग्दर्शित केले?
रे यांनी त्यांच्या तीन दशकांच्या कारकिर्दीत एकूण 36 चित्रपट दिग्दर्शित केले.
रे यांना त्यांच्या कार्यासाठी कोणते पुरस्कार मिळाले?
रे यांना त्यांच्या संपूर्ण कारकिर्दीत भारतरत्न, भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान, फ्रेंच सरकारचा लीजन ऑफ ऑनर आणि व्हेनिस फिल्म फेस्टिव्हलद्वारे लाइफटाइम अचीव्हमेंटसाठी गोल्डन लायन यासह अनेक पुरस्कार आणि प्रशंसा मिळाली.
भारतीय चित्रपटसृष्टीत सत्यजित रे यांचे योगदान काय होते?
भारतीय चित्रपटसृष्टीत रे यांचे योगदान अतुलनीय आहे. ते पहिले भारतीय चित्रपट निर्माते होते ज्यांना आंतरराष्ट्रीय मान्यता मिळाली आणि जागतिक स्तरावर भारतीय चित्रपटाचा मार्ग मोकळा झाला. त्यांचे चित्रपट त्यांच्या नैसर्गिकतेसाठी आणि तपशीलाकडे लक्ष देण्याकरिता ओळखले जात होते, जे त्यावेळी भारतात लोकप्रिय असलेल्या मेलोड्रामॅटिक आणि सूत्रबद्ध चित्रपटांपासून दूर होते.
रे यांचा जागतिक चित्रपटसृष्टीवर प्रभाव होता का?
रे यांचा जागतिक चित्रपटसृष्टीवर झालेला प्रभाव जास्त सांगता येणार नाही. भारतीय समाजाचे वास्तववादी चित्रण करताना त्यांचे चित्रपट ग्राउंडब्रेक होते आणि त्यांनी चित्रपट जगताकडे एक नवीन दृष्टीकोन आणला. मार्टिन स्कॉर्सेस, फ्रान्सिस फोर्ड कोपोला आणि अकिरा कुरोसावा यांच्यासह जगभरातील चित्रपट निर्मात्यांच्या कामात रेचा प्रभाव दिसून येतो.
I am a professional film serial writer director and apart from this work I do blogging full time.I am the founder of 24 Yes Entertainment a production house.Besides this I have written and directed many OTT serials till date.